Er is stromend water gevonden op Mars, maar wat betekent dat nou in de praktijk? Laten we eens kijken naar wat er nu écht is ontdekt, en wat dat betekent voor ons begrip over Mars en water in het heelal.
Wat is er nu precies ontdekt?
Astronomen hebben door middel van de Mars Reconnaissance Orbiter aangetoond dat er stukken op Mars zijn die erg ziltig zijn – en dat is vreemd. Dat zilt (opgedroogde zoutmoleculen) kan namelijk alleen maar ontstaan als zout water verdampt. Die zoutmineralen duiden erop dat er een tijdje zout water is geweest, maar dat dat is opgedroogd.
Er is dus zelf geen water waargenomen – dat is een belangrijk onderscheid om te maken. Wel is het bewijs overtuigend: Er is praktisch geen andere manier waarop het zout er anders heeft kunnen komen.
Hoe kwamen we daarachter?
Al sinds de eerste fly-by’s van de Mariner-sondes weten we veel over Mars, maar er was altijd één ding waar astronomen maar niet van konden achterhalen wat het was: De donkere lijnen op heuvels.
Die donkere lijnen worden ook wel de ‘Recurring Slope Lineae’ genoemd, vrij vertaald de terugkerende heuvel-lijnen – maar iedereen noemt ze RSL’s. En niemand wist wat ze waren.
De RSL’s verschijnen alleen in warmere seizoenen, en krimpen langzaam wanneer het weer warm wordt. Daardoor vermoedden wetenschappers al altijd dat ze iets te maken hadden met water dat verdampt, maar dat was niet zeker.
Betekent dat stromende rivieren op Mars?
Het water is niet direct waargenomen, waardoor het niet te zeggen is om hoeveel water het gaat.
Je moet nu echter niet voorstellen dat er hele rivieren stromen.
De RSL-lijnen zijn niet groot. Ze zijn ongeveer 4 tot 5 meter breed, en verschillen in lengte tot maximaal 200 meter. Bovendien is het water de helft van het jaar opgedroogd. Als er water wordt gevonden, gaat het waarschijnlijk om kleine stroompjes die waarschijnlijk alleen bovenaan het oppervlakte verschijnen.
Waarom noemen we het dan ‘stromend water’?
Dat iedereen dit nu ‘stromend’ water noemt, heeft vooral te maken met eerdere vondsten. Het was al langer bekend dat er (water-)ijs op Mars aanwezig was, met name op de poolkappen, en de diverse rovers toonden al aan dat de Martiaanse grond een paar procent water bevatte.
Het ging daarbij echter niet om drinkbaar water, wat je bij wijze van spreke in een glas zou kunnen schenken en het opdrinken. Dit is de eerste keer dat het water ook echt vloeibaar over de grond lijkt te stromen.
Overigens is het water nu ook niet echt drinkbaar. Daar is het helaas te zout voor.
Is er leven mogelijk?
Leven is er nog niet gevonden, maar de ontdekking geeft wetenschappers wel meer meer hoop dat te vinden. Water staat namelijk synoniem met leven, maar dat werkt alleen in vloeibare vorm. De kans dat bacteriën in bijvoorbeeld ijs worden gevonden is nihil, maar in vloeibaar water zou het zomaar kunnen dat er microben rondzwemmen.
Het is nu niet mogelijk om te zien of er leven in het water zit. Sterker nog, we kunnen het water zelf niet waarnemen, laat staan het leven. Daarvoor moet nog meer onderzoek worden gedaan, al is het op dit moment niet duidelijk wat.
De meest logische manier daarvoor is om er een rover op af te sturen en echte water-monsters af te nemen. Curiosity en Opportunity staan te ver weg en hebben al andere doelen, maar in 2020 stuurt NASA de ‘Mars 2020’-rover naar de Rode Planeet die mogelijk in de buurt kan gaan staan.
Een praktischere oplossing is om via sondes als de MRO metingen te doen van de uitstoot boven de water-lijnen. Daarbij kunnen de onderzoekers zien of bacteriën bijvoorbeeld een andere stof uitstoten als die in de atmosfeer zit.
Daarvoor is echter veel gerichter onderzoek nodig – zo gericht dat het waarschijnlijk niet met de huidige technologie kan worden gevonden. Maar geen nood, want er staan nog meer dan genoeg marsmissies op de planning.
We hebben toch al vaker ‘water op Mars’ gevonden?
Het is zeker niet de eerste keer dat er over water op Mars wordt gesproken. Sinds de jaren 70 weten we dat Mars ooit stromend water had – dat bleek wel uit foto’s waarop de resten van rivierbeddingen en watervallen waren te zien. Sindsdien is het zoeken naar water op de planeet één van de speerpunten van onderzoek geweest voor de vele sondes en rovers op Mars.
Het lijkt wel alsof er om de zoveel jaar berichten voorbij komen over de vondst van water op Mars, zoals berichten als deze. Vaak worden zulke berichten van tevoren nogal gehypet, en wordt er gespeculeerd dat er nu écht water of zelfs leven is gevonden. Vaak valt die onthulling dan wat tegen. Het betekent dan vaak alleen dat we een stapje dichterbij zijn gekomen, door nét een beetje meer te weten over Mars.
Langzaam maar zeker zijn we heel veel kleine stukjes van een heel grote puzzel bij elkaar aan het leggen. En nu hebben we een hoekje gevonden.
